CHIÊU
Quân
Trong Truyện Kiều, buổi gặp gỡ dưới trăng giữa Thuý Kiều và Kim Trọng, Kiều gãy bản đàn Bạc mệnh. Nguyễn Du tả khúc đàn của Kiều như sau:
"Qúa quan này
khúc Chiêu Quân
Nửa phần luyến chúa, nửa phần tư gia..."
Nguyễn Du gợi đến lúc qua cửa ải sang Hồ, Chiêu Quân đánh một bản đàn ai oán. Trong Lục Vân Tiên, Nguyễn Ðình Chiểu ví thân phận Kiều Nguyệt Nga bị đem cống giặc Ô Qua như thân phận nàng Chiêu Quân xưa phải cống Hồ:
"Chiêu Quân xưa
cũng cống Hồ
Bởi người Diên Thọ hoạ đồ gây nên".
Chiêu Quân là một trong bốn cô gái đẹp nhất của nước Trung Hoa cổ: Chiêu
Quân, Ðiêu Thuyền, Dương Quý Phi, Tây Thi.
Chiêu Quân tên là
Vương Tường, là cung phi của Vua Nguyên đế đời Hán (thế kỷ I trước Công
nguyên). Vua có 3000 cung phi nên không thể biết từng mỹ nữ. Ðể chọn hậu
cung, Vua ra lệnh cho Mao Diên Thọ vẽ chân dung cả 3000 cung nữ. Thừa dịp, Mao
Diên Thọ ăn hối lộ của cung nữ: ai đút lót nhiều tiền, hắn vẽ thật đẹp;
ai nộp ít tiền, hắn vẽ xấu đi. Chiêu Quân đẹp tuyệt trần, tính tình lại
ngay thẳng, nên bị Mao Diên Thọ vẽ một bức chân dung xấu xí. Lúc bấy giờ
chúa "rợ Hồ" đánh thắng nhà Hán. Muốn bãi binh, vua Hán phải nộp
một cung phi tuyệt sắc. Mao Diên Thọ cùng bọn gian thần đưa tranh Chiêu Quân
lên vua Hán, tâu nên chọn cung nữ này. Khi Chiêu Quân vào triều bái để lên
đường sang Hồ, vua Hán ngây ngất trước một sắc đẹp lộng lẫy chưa từng
thấy. Vua xót xa thương tiếc, song sứ giả "rợ Hồ" đứng đó, không
thể thay cung nữ khác. Vua thẩm xét việc man trá của Mao Diên Thọ, định trị
tội, song hắn đã trốn được sang Hồ, làm tôi tớ cho giặc.
Chiêu Quân sa lệ, xót xa cho thân phận, từ biệt quê hương. Ðến cửa ải biên thuỳ, nàng nhìn về quê hương xa thăm thẳm, về kinh đô cách ngàn dặm. Nàng lấy đàn, gảy một bản đàn ai oán tuyệt vọng, khiến đoàn người tiễn đưa không ai cầm được nước mắt. Ðến Lạc Nhạn đài bên sông Hắc Thuỷ, nàng viết một lá thư gửi về quê hương, buộc thư vào cánh nhạn. Nhìn dòng Hắc Thuỷ, vô cùng tủi phận, nàng nhảy xuống sông tự vẫn. Ðược tin này, cả nước Trung Hoa và cả nước Hồ hết sức cảm phục và xót thương. Nơi này đất cằn khô, một màu trắng xoá; song cỏ mọc trên nấm mồ Chiêu Quân một màu đỏ thắm. Người ta dựng một toà miếu bằng đá, có tấm bia đá, ghi tên tuổi người cung nữ tuyệt đẹp có tấm lòng sắt son. Sau này, biết bao nhà thơ, nhà văn Trung quốc và Việt nam đã ngợi ca tấm lòng son của nàng Chiêu Quân.
Nhà thơ Tản Ðà viết bài Tế Chiêu Quân bằng chữ Hán, bản dịch của Nguyễn Thiện Kế:
"Cô ơi cô đẹp nhất trên đời
Mà cô mệnh bạc, thợ trời cũng thua.
Một đi, từ biệt cung Vua
Có về đâu nữa, đất Hồ nghìn năm"
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn